# 29 Wederkerigheid

De kortste weg naar het dna van een samenleving, is de weg. Achter het stuur gaat de inburgering snel.

De weg is de kortste weg naar het dna van een samenleving. Hoe die weg erbij ligt, zegt iets – in Oeganda zijn sommige wegen sporen van asfalt rondom kraters. Drie maanden nadat The Queen op bezoek was en alle grote wegen waren gladgeteerd, breken de straten weer open. Maar meer nog leer je van wat er op de weg gebeurt.

Er zijn regels, maar die doen er niet toe. Op straat geldt het recht van de sterkste. Dat is: van de zwaarste – een vrachtwagen rijdt midden op de weg en altijd rechtdoor, maar ook van de brutaalste. Wie bang is voor krassen maakt weinig meters. Een fietser duikt in het zand bij elke auto achter hem. Voetgangers zijn vogelvrij.

Een in Nederland lastige manoeuvre is hier zo gepiept. Omdraaien op een drukke vierbaansweg. Midden op Jinja Road een wiel verwisselen. Als een spookrijder door de stad want rechts gewend, allemaal geen probleem. Ingesteld op de onberekenbaarheid van de ander, is iedereen alert.

In die ordening op straat heiligt het doel alle middelen. Vooruit moet je. Waar niks is daar kun je gaan. Wanneer de weghelft van de tegenliggers leeg is, maak je van tweerichtingenverkeer een tweebaansweg in één richting. Zodra er een tegenligger verschijnt – en die komt altijd – moeten alle spookrijders invoegen in de file op hun eigen rijbaan. Niemand die vloekt. Dan staat het verkeer gewoon een uur stil.

Ingesteld op de vrijmoedigheid van de ander, is iedereen slechter af.

In Nederland is het wederkerigheid dat alle verkeer reguleert – op de weg maar ook tussen mensen onderling. Je geeft voorrang omdat je het zelf straks van een ander krijgt. Dat welbegrepen eigenbelang vloekt met het infarct in de straten van Kampala.

Hoe teer die optimale, Nederlandse ordening is, realiseerde ik me toen ik afgelopen jaar met een huurauto van Amsterdam naar Maastricht reed. Aangepast aan Oeganda reed ik zonder te remmen op een rotonde af, om me over de haaientanden heen tussen de kalm cirkelende auto’s te werpen. Niemand vloekte, daarvoor waren de andere chauffeurs te verbijsterd.

Nog een paar van zulke aso’s en voor de rotonde wachten steeds minder auto’s op hun beurt.

**

Wederkerigheid verscheen als column in De Pers op 5 maart 2008

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *